Slechthorendheid of gehoorverlies

Gehoorverlies is een probleem waarbij sprake is van vermindering of verlies van het gehoor, dat één of beide oren kan treffen en een ernstige, gemiddelde of lichte vermindering van het gehoorvermogen kan veroorzaken.

Slechthorendheid - bij volwassenen of kinderen - kan aanzienlijke gevolgen hebben voor het dagelijks leven. In tegenstelling tot wat misschien wordt gedacht, lijden 466 miljoen mensen aan gehoorverlies, en dit cijfer zal nog toenemen: naar schatting zullen in 2050 ongeveer 900 miljoen mensen aan deze ziekte lijden.

Gehoorverlies wordt gewoonlijk onderverdeeld in vier hoofdcategorieën: eenzijdig, sensorineuraal, geleidingsverlies, gemengd en plotseling sensorineuraal. Laten we deze categorieën nader bekijken. 

Afhankelijk van of de vermindering of het verlies van het gehoor betrekking heeft op één of beide oren, kan men respectievelijk spreken van unilateraal (eenzijdig) of bilateraal (tweezijdig) gehoorverlies.

Bij eenzijdig gehoorverlies is er sprake van vermindering of verlies van het gehoor in slechts één oor, terwijl het andere oor nog wel kan functioneren. Het uit zich meestal in moeilijkheden bij het identificeren van de oorsprong van geluiden en de richting van stemmen. Dit probleem kan aangeboren zijn of ontstaan na het oplopen van infectieziekten of fysieke beschadiging van het oor ten gevolge van traumatische gebeurtenissen, zoals een ongeval of bacteriële of virale infecties. 

Sensorineuraal gehoorverlies is de meest voorkomende vorm van gehoorverlies: naar schatting treft 90% van de gevallen beide oren. Sensorineuraal gehoorverlies treedt op wanneer er schade is aan de haarcellen van het binnenoor, die deel uitmaken van het slakkenhuis. Afhankelijk van welk deel van het oor het meeste is beschadigd, is het mogelijk dat de getroffen persoon geen geluiden met hoge en lage frequenties kan waarnemen. In het bijzonder kan worden gesteld dat:

• Indien de schade beperkt is tot de basis van het oor, is het gehoorverlies met name van invloed op de hoge frequenties.
• Indien de schade de haarcellen betreft (die zich ver van de basis bevinden), is het mogelijk dat het gehoorverlies betrekking heeft op de waarneming van geluiden in de lage frequenties.

Wanneer de gehoorzenuw (die verantwoordelijk is voor het doorgeven van geluiden naar de hersenen) beschadigd is, worden bovendien de zenuwsignalen geblokkeerd, waardoor de intensiteit en de helderheid van het geluid nog verder afnemen. 

Geleidingsverlies wordt veroorzaakt door de aanwezigheid van vocht, weefsel of abnormale botgroei dat inkomend geluid vermindert of blokkeert. Verstopping van de gehoorgang kan leiden tot beschadiging van het middenoor, de gehoorbeenketen of het trommelvlies. Geleidingsverlies kan tijdelijk zijn en onmiddellijk verdwijnen zodra de oorzaak van de verstopping wordt weggenomen.  

Plotseling gehoorverlies is snel en onverklaarbaar verlies van het gehoor. 90% procent van de mensen met plotseling sensorineuraal gehoorverlies ervaart dit probleem eenzijdig.

Het is helaas een veel voorkomend verschijnsel: het treft naar schatting 1 tot 6 op de 5.000 mensen per jaar, maar dit cijfer is waarschijnlijk een te lage schatting, aangezien plotseling gehoorverlies zelden wordt gediagnosticeerd.

Dit type gehoorverlies kan patiënten van alle leeftijden treffen, hoewel er een hogere incidentie is bij volwassenen tussen de 45 en 55 jaar.

Vroegtijdige herkenning van de symptomen van gehoorverlies maakt een snelle en effectieve diagnose mogelijk, met de steun van gekwalificeerde audiciens die kunnen ingrijpen voordat het probleem mogelijk invaliderend wordt.

Het belangrijkste symptoom van gehoorverlies is het gedeeltelijke of volledige verlies van het gehoor, dat soms gepaard kan gaan met gedempt geluid, tinnitus en instabiliteit (gebrek aan evenwicht).  Als u dit probleem ondervindt, is het raadzaam om zo snel mogelijk uw arts te raadplegen. 

Er zijn veel verschillende oorzaken die tot gehoorverlies kunnen leiden - laten we de meest voorkomende oorzaken bekijken:

• Ouderdomsslechthorendheid: dit wordt ook wel presbyacusis genoemd en is over het algemeen een langzaam, progressief gehoorverlies dat beide oren in gelijke mate treft. In het beginstadium doen zich problemen voor met hoogfrequente klanken, zoals bepaalde zogenaamde "zachte" medeklinkers (bijv. "s", "sh" of "f"). Het is ook mogelijk dat de patiënt aanneemt dat hun gesprekspartner op een te lage toon spreekt of zijn/haar woorden onduidelijk uitspreekt, met name wanneer er sprake is van veel achtergrondlawaai. Omdat gehoorverlies geleidelijk optreedt, beschouwen veel volwassenen het als een bijverschijnsel van het ouder worden en erkennen ze niet snel dat ze aan dit probleem lijden.
• Geneesmiddelen: er is een categorie geneesmiddelen - ototoxische geneesmiddelen - die gehoorverlies, tinnitus of evenwichtsstoornissen kunnen veroorzaken.
• Ziekte van Ménière: hoewel het belangrijkste symptoom van deze aandoening ernstige duizeligheid is, kan deze ziekte ook oorsuizen, een gevoel van gedempt of geblokkeerd gehoor, congestie, volheid of druk in het aangetaste oor veroorzaken. Als het binnenoor zich vult met overtollig vocht, kan dit de delicate haarcellen beschadigen en blijvend gehoorverlies veroorzaken.
• Gehoorverlies door lawaai (Noise-induced hearing loss - NIHL): gehoorverlies door langdurige blootstelling aan harde geluiden komt veel voor; het treft ongeveer 10 tot 40 miljoen volwassenen onder de 70 jaar in de Verenigde Staten. Buitensporig harde geluiden, zelfs als deze zich slechts eenmaal voordoen (bijvoorbeeld geweerschoten, explosies en vuurwerk), of geluiden die gedurende een lange periode worden herhaald (bijvoorbeeld lawaai op het werk of recreatieve activiteiten zoals luide rockconcerten) kunnen gehoorverlies door lawaai veroorzaken. Dit is de enige vorm van gehoorverlies die volledig te voorkomen is.
• Hoofdletsel: door het plotselinge en gewelddadige karakter, kan hoofdletsel overal in het gehoorsysteem schade veroorzaken. De impact kan ook geleidingsverlies en sensorineuraal gehoorverlies, centraal auditief verwerkingstekort, evenwichtsproblemen en tinnitus veroorzaken. Het trommelvlies, het middenoor en het binnenoor zijn de meest voorkomende plaatsen van perifeer letsel, omdat deze zich vaak in de directe lijn van het letsel bevinden.
• Virale infecties: veel virussen kunnen aangeboren of verworven gehoorverlies veroorzaken. In de meeste gevallen gaat het om sensorineuraal gehoorverlies. Cytomegalovirus (CMV), een veelvoorkomend virus dat mensen van alle leeftijden kan treffen, dat verantwoordelijk is voor tot 40% van alle gevallen van aangeboren gehoorverlies. Andere virale ziekten die verband houden met gehoorverlies zijn onder meer: rodehond, mazelen, bof, hiv, herpes simplex, westnijlvirus en waterpokken.

Een vroege en nauwkeurige diagnose van gehoorverlies maakt het mogelijk om effectief in te grijpen, waardoor de gevolgen van gehoorverlies op het dagelijks leven zo snel mogelijk worden verminderd. Daarom is het raadzaam om, wanneer u (of een naaste) een aantal van de bovenstaande symptomen ervaart, contact op te nemen met een gespecialiseerde arts die alle nodige tests kan uitvoeren. 

De audicien kan één of meer van de vijf gehoortests uitvoeren als hij of zij wil vaststellen of er sprake is van gehoorverlies:

• Tonale audiometrie drempeltest: hierbij zit de persoon die wordt getest in een kamer met aanvaardbare geluidsisolatie, terwijl hij/zij een koptelefoon draagt en luistert naar de instructies van de audicien. Deze test helpt bij het bepalen van het zachtste geluid dat bij verschillende frequenties (toonhoogten) kan worden waargenomen.
• Spraaktest: de persoon die wordt getest luistert naar gesprekken - zowel in een stille als in een lawaaierige omgeving - om te bepalen in welke mate hij/zij gesproken taal kan herkennen.
• Middenoortest: bij deze test varieert de audicien de luchtdruk in de gehoorgang, waardoor het trommelvlies heen en weer trilt. Het onderzoek helpt om vast te stellen of het trommelvlies geperforeerd is of dat er een probleem is met de buis van Eustachius, de ventilatiekanalen van het oor.
• Auditief opgewekt potentieel van de hersenstam: bij deze test worden elektroden op het hoofd van de persoon die wordt getest geplaatst om de hersengolfactiviteit te registreren, hetgeen gegevens oplevert over het binnenoor en de hersenbanen die een rol spelen bij het gehoor.
• Oto-akoestische emissies: een kleine sonde wordt in de gehoorgang van de persoon die wordt getest gebracht om zeer zwakke trillende geluiden te meten die worden geproduceerd wanneer de buitenste haarcellen in het binnenoor worden gestimuleerd. Als er een verstopping is, wordt er geen geluid geregistreerd.

Bovendien moet worden benadrukt dat preventie een vroege opsporing van gehoorverlies mogelijk maakt. De belangrijkste vormen van preventie zijn:

• Bescherm uw oren tegen lawaai: het geniet de voorkeur om blootstelling aan lawaai (met name continu lawaai) op het werk of in de vrije tijd te beperken. Als u een beroep uitoefent waarbij u wordt blootgesteld aan harde geluiden, moet u geschikte beschermingsmiddelen dragen.
• Hygiëne: een goede reiniging van het oor kan de vorming van oorsmeerprop tegengaan. Over het algemeen geldt dat het gebruik van wattenstaafjes, die het trommelvlies zouden kunnen beschadigen, moet worden vermeden.
• Verminder stress: een opeenstapeling van stress kan leiden tot gehoorproblemen. 

Vroegtijdige opsporing van gehoorverlies maakt, waar mogelijk, een nauwkeurige diagnose en behandeling mogelijk. Tot de meest populaire oplossingen om gehoorverlies tegen te gaan behoren:

• Gebruik van hoortoestellen: het gebruik van hoortoestellen bij volwassenen kan hun levenskwaliteit aanzienlijk verbeteren. Daarnaast is er in de laatste decennia aanzienlijke vooruitgang geboekt in de technologie, waardoor hoortoestellen zeer doeltreffend zijn, met een minimale visuele impact. Hieronder vindt u een aantal soorten hoortoestellen die verschillen in de manier waarop ze worden gedragen:

-        Luidspreker-in-het-oor (LIHO)

-        In-het-kanaal/In-de-gehoorgang (ITC)

-        Compleet-in-het-kanaal/In-de-gehoorgang (CIC)

-       In-het-oor (IHO)

-       Achter-het-oor (AHO)

-        Botverankerd hoortoestel (BAHA)

• Cochleair implantaat: dit is een elektronisch hoortoestel dat wordt gebruikt in gevallen van ernstig of zeer ernstig gehoorverlies dat niet kan worden behandeld met hoortoestellen. Het hoortoestel bestaat uit een uitwendig deel dat achter het oor wordt geplaatst, terwijl een tweede element onder de huid wordt ingebracht. Het hoortoestel, dat wordt geïmplanteerd tijdens een chirurgische ingreep, werkt door beschadigde haarcellen in het binnenoor te omzeilen en de gehoorzenuw rechtstreeks te stimuleren om informatie naar de hersenen te sturen.

• Stapedectomie: dit is een procedure die wordt toegepast bij mensen met gehoorverlies ten gevolge van otosclerose. Deze aandoening veroorzaakt een abnormale verharding van een hoefijzervormig gehoorbeentje (de stijgbeugel) dat zich in het middenoor bevindt. Bij deze operatie wordt het verharde botweefsel geheel of gedeeltelijk verwijderd en vervangen door een prothese.